BLOGGER TEMPLATES AND TWITTER BACKGROUNDS

Friday, October 2, 2009

Pamahiin

I. Pamahiin
A. Depinisyon
B. Mga Pamahiin na Nakapaloob sa Nobela
1. Ang karamdaman ay dulot ng mga kaluluwa at kayang gamutin ito ng mga albularyo.
a. Ilang araw na tulog si Boboy nang hindi nagigising. Inurasyunan ang katawan ni Boboy at inutusan ang kung anumang sumasanib sa katawan niya na umalis na.
2. Pwedeng paalisin ang masamang kaluluwang sumasapi sa paghahandog ng pagkain.
a. Naghanda ng magarbong salu-salo si Selya upang mahikayat ang kaluluwang umalis sa katawan ni Boboy.
3. Kumakain ng bata ang aswang.
a. Lalong nababaliw ang aswang nang naamoy na nito ang dugo sa panganganak ni Selya.
4. Pwedeng gamiting pangontra ang bawang at kalamansi laban sa aswang para hindi makapasok sa mansiyon
a. Umalis ang aswang dahil hindi na ito maamoy ang dugo sa dami ng bawang na isinabit ni bino sa buong kabahayan.
5. Pagkatapos ng binyagan, nag-uunahan ang mga magulang palabas ng simbahan para hindi raw mahuli sa buhay ang kanilang mga anak paglaki.
6. Nakasisira raw ng ulo angpaliligo agad pagkatapos manganak.
a. Upang hindi mabaliw si Selya sa init at sa panghi ng kaniyang katawan, ibinuhos niya ang kaniyang buong panahon sa pagpapaganda at pagpapabango.
7. Lumaki si Nene sa mundo ng matandang pamahiin ni Bino.
a. Kuto. Kapag dumami ang kanyang kuto bigla na lamang siyang ililipad papuntang Bulkang Mayon upang ihulog sa nagbabagang apoy na tahanan ng mga kuto.
b. Kailangang nasa loob na ng mansyon si Nene pagbagting ng alas-sais ng hapon. Pagkatapos ng alas-sais, nagsisimula nang lumabas ang mga kampon ng kadiliman.
c. Tuwing orasyon, humahalik sa lupa ang mga butiki at kung sinumang makahuli sa kanilang paghalik ay gagantimpalaan ng isang pangarap na matupad.
d. Pagtungtong ng alas-sais, bawal na ang pagputol ng kuko kung hindi mamamtay ito. Bawal nang maglinis ng bahay o magwalis pagkagat ng dilimdahil bakawa mawalispapalabas ng bahay ang proteksiyon na ibinigay ng araw bilang pananggalang sa dlim, na iwan ang walis sa labas ngpinto upang hindimakapasok ang masasamang kampon ng kadiliman.
e. Itinuro itong lahat ni Bino dahil pinalaki niya si Nene hindi bilang isang senyora o donya kundi bilang isang batang makatatayo sa sarili nitong paa. Tinuruan niya itong pahalagahan ang pagkain sa hapag at hindi dapat na may matira dahil para na rin iyong pag-iimbita sa emonyo na makisalo sa kanilang pagkain.
f. Ikinatuwa naman ni Agatha ang lahat dahil hindi na siya mahihirapan sa pag-aalaga kay Nene.
8. Ipinagamot ni Agta si Neneh sa albularyo ng mga Agta.
a. Isinalat niya ang noo ni Nene, hinipuan ang kamay at naghanap ng pilay sa katawan. Pagkatapos, pumunta sa bungad ng gubat at nagdasal. Nakiusap siya sa mga nilalang doon.
b. Naapakan daw ni Nene ang bahay ng mga duwende. Kailangan nilang humingi ng paumanhin at mag-alay sa mga dwendo. Agad pinatay at kinatay ang baboy-ramo at niwan ang bangkay sa bukana ng gubat uapng pagpistahan ng mga nilalang sa gubat.

II. Epekto sa mga Tauhan
A. Imbes na sa doktor magpatingin sa tuwing may karamdaman, tumatakbo sila sa mga albularyo.
B. Ang pang-araw-araw na gawin nila ay nakasalalay sa mga pamahiin.

Monday, September 28, 2009

MGA ALAMAT

Alamat ng Mirasol

I. Mga tauhang gumanap sa alamat

A. Lalaki

1. Bulaklak na mirasol

B. Dalaga

1. Hinihintay ng lalaki

II. Buod ng alamat

A. May isang lalaking namatay sa araw-araw ng pagtitig sa bintana.

B. Naghihintay siya na pagdungawan ng dalagang binawi ang pangakong hinding-hindi magmamaliw ang pag-ibig sa kaniya.

C. Nang namatay ang binata sa paghihintay, tumubo ang kauna-unahang mirasol sa kinagawian niyang hintayan sa hardin ng dalaga.

III. Paralelismo ng alamat at ng nobela

A. Ang Mirasol

1. Maihahambing ang mirasol kay Selya.

a. Lagi niyang hinihintay ang pagbabalik ng minamahal niya na si Bino.

b. Hinding-hindi na matuturuang ibaling sa iba ang pagsamba sa araw

2. Maihahambing din ang mirasol kay Teban.

a. Hinihintay niya ang pagmamahal ni Selya.

B. Araw at Bino

1. Siya ay ang nagbigay buhay kay Selya katulad ng araw na nagbibigay buhay sa mirasol.

Alamat ng Lilang Takay

I. Mga tauhang gumanap sa alamat

A. Takay

1. Siya ay ang napiling diyosa ng kabundukan sa bayan ng Kaliligno.

B. Kanaway

1. Siya ay ang binatang mangangasong nahulog sa bangin sa paghabol sa isang guto.

II. Buod ng alamat

A. Isang araw, may mangangasong binatang nahulog sa bangin sa paghabol sa isang guto.

B. Natagpuan siya ni Takay at inalagaan niya si Kanaway hanggang sa gumaling.

C. Ibinalita ni Kanaway na bababa na raw sa bayan si Takay pagkatapos ng siyam na araw.

D. Ngunit sa pagdating ng araw na iyon, nawalan ng pag-asa si Kanaway sapagkat nakarating lamang si Takay nang papalubog na ang araw.

E. Biglang kumidlat at kumulog noon at sa bawat kidlat kinailangan ni Takay na humakbang patungo sa bato upang maligtas.

F. Si Kanaway ay natamaan ng kidlat at naging batong nakayakap kay Takay.

G. Ang pag-iyak ni Takay ay nagpalakas ng bagyo hanggang sa lawa ay pumalit sa bundok.

H. Ang halamang kulay lila ang bulaklak na nakitang lumulutang sa tubig.

III. Paralelismo ng alamat sa nobela

A. Takay at Nene

1. Ginamot ni Nene ang sugat sanhi ng balang tinamo ni Benjamin at si Takay naman ay inalagaan din si Kanaway nang siya ay nawalan ng malay.

2. Nag-ibigan sina Benjamin at Nene katulad ni Kanaway at Takay.

B. Kanaway at Benjamin

1. Nasugatan si Benjamin dahil nabaril siya habang si Kanaway ay nasugatan din dahil nahulog sa bangin.

2. Namatay si Benjamin dahil sa isang enkuwentro habang si Kanaway ay namatay dahil natamaan siya ng kidlat.

3. Nag-ibigan sina Benjamin at Nene katulad ni Kanaway at Takay.

Relihiyon

I. Mater Dolorosa
A. Ito ang ika-7 kabanata sa librong Ang Sandali ng Mga Mata.
B. Ito ay Latin para sa "Our Lady of Sorrows" (Ina ng Pighati)
C. Nakapangalan ang kabanata sa mga relihiyosong prusisyong nangyayari tuwing Semana Santa sa probinsya.

II. Prusisyon
A. Tuwing Semana Santa, nagkakaroon ng pista at prusisyon sa probinsya.
B. May mga Santo at Santa na pinaparada sa daan para makita ng lahat.
C. Ang mapapansing daloy ng mga ito ay mula sa gitna ng bayan papunta sa simbahan.

III. Ang Mga Santo/Santa
A. San Pedro
a) Sa libro, sinabing tatlong beses niyang tinatwa ang kanyang amo (na walang iba kung hindi si Hesus)
b) Biniyayaan ng susi ng langit dahil pinatawad siya ni Hesus.
c) Dahil dito, siya ang unang nakasasalamuha sa langit at siyang nasa una ng prusisyon.
B. Tatlong Maria
a) Ang una ay si Maria Salome. Siya ay may dalang walis-tingting kasi siya ang tagawalis ng ulap sa kalangitan.
i) Ginagawa niya ito upang hindi umulan at patuloy na sumikat ang araw.
ii) Minsan ay tinatamad daw kung kaya bumabagyo.
iii) Siya ang hindi dinadasalan ng mga magsasaka.
b) Pangalawa ay si Maria Jacobe ang pangalawa. May dala-dala siyang insenso.
i) Patunay raw siyang may mga babaeng mga pari noon sa unang panahon.
ii) Pari lamang ang nakikitang mga taong umiikot ng simbahang may dalang insenso.
iii) Siya raw ay babaylan, ang tawag sa mga babaeng mga pari ("priestess") na nangunguna sa mga selebrasyon noong panahon ng pagano.
c) Pangatlo ay si Magdalena dahil siya ang pinakabunso sa mga Maria.
i) Maganda ang paglalarawan ni Magdalena sa kuwento.
ii) May luhang nakaukit sa pisngi niyang sumisimbolo sa pagmamahal niya kay Hesus.
iii) Dala niya sa kamay ang isang bote ng pabango. Ito'y para maiba siya sa mga dalagang naaakit na lamang sa bango ng pulbos.
C. San Juan Ebanghelista
a) May dalang Bibliya at panulat bilang tagatala at tagalihim ng kalangitan.
D. Veronica
E. Sayos
a) Nakatalukbong na itim na hindi makilala ng mga nanonood ng prusisyon.
b) Ang dala nilang mga patpat ay simbolo ng paghihirap na dinanas ni Hesus.
F. Hesus
a) Nagdarasal sa Hardin ng Getsemani si Hesus.
b) Ang paghahatol niya kay Poncio Pilato ang sumunod.
c) Ang sumunod ay si Hesus bilang haring may koronang tinik.
d) Sumunod naman ay ang paghahampas sa kanya.
e) Sumunod ay ang pagtulong ni Simon Cyreneo kay Hesus sa kanyang krus.
f) Ang huli ay ang pagkamatay ni Hesus at ang Santo Intierro.

Ibalong para sa OUTLINE

pacheck na lang kung pwede na ito. thanks.

KWENTO NG IBALONG

MGA BAYANI:

I. BALTOG – isang Aryano o puti na itinuturing na una sa tatlong bayaning tumira sa Kabikolan

A. Pinaligiran ang bahay ng tanim na gabi.
B. Nakilala dahil sa paghihiganti sa higanteng baboy-ramong kumain sa mga tanim niyang gabi.
C. Nang mahuli ang baboy-ramo, ginamit ang mismong kamay sa pagbali ng panga nito.
D. Itinuring na hari ng Tindol kahit na isang dayuhang nagmula sa India.
E. Nag-iisang dayuhang bayaning walang tagahanga at namumuhay bilang ermitanyo kaysa pinuno.

II. HANDIONG – ikalawang bayaning dumating sa Bicol kasunod ni Baltog

A. Nagdala ng mga kawal sa pagdating sa Bicol at naglinis ng Bicol sa lahat ng mga salot.
B. Pumatay sa maraming hayop at mga halimaw.
C. Hinuli sa Oryol, ang babaeng ahas, ngunit ito’y nakawala rin ngunit tinulungan si Handiong.
D. Nagtanim ng gabi at palay na pinangalanang “Harandiyong” at nakagawa ng bangka at batas na sinusunod noong panahon.
E. Sa kanyang panahon, nakaranas ng napakaraming dilubyo na kanilang nalagpasan.

III. BANTONG – ikatlong bayani na dumating sa Bicol na kasunod ni Handiong

A. Kasabay lumitaw ang kakambal na itinuturing na salot na si Rabot na kayang gawing bato ang sinumang gagambala at magtatangka sa kanyang buhay.
B. Gamit ang katalinuhan, napatay si Rabot sa pamamagitan ng paghati sa katawan nito sa dalawa at ipinakita ito sa lahat.

Sunday, September 20, 2009

19 & 20

Sa pagwakas ng nobelang ito, mas naunawaan ko ang mga pangyayari sa nakaraan kabanata. Ang mga kwentong nag-iwan ng mga tanong sa atin, mga pangyayaring nagbukas ng mga misteryo para sa mga mambabasa ay nagkaroon na rin ng pagpipinid. Hindi nalimutan ni Yapan na ipaliwanag ang mga pangyayari noon at ang relasyon ng iba't-ibang pangyayari sa isa't-isa.

Ang alamat daw ang nanganganak pa at nagbubunga ng marami pang alamat at ito ay makikita sa Alamat ng Lilang Takay. Hindi rin nawala ang kwentong pag-ibig kahit sa pagwakas ng akdang ito. Nais iparating ni Esteban sa mambabasa ang larawan ng tunay na pag-ibig. Ipinakita sa kwentong ito kung gaano malakas, matindi at wagas ang pag-ibig sa pagitan ng dalawang tauhan. Pinaninindigan ng kwentong ito ang kasabihang 'til death do us part'.

Sa pinakahuling kabanata, isinalaysay ng may-akda ang kwento ng kanyang buhay. Inilabas na niya ang kanyang mga damdamin tungkol sa kanyang karanasan simula nang siya ay nagkaroon ng mga matang may hiwaga. Nagpaalam na rin siya sa lahat ng mga bagay at sa tingin ko, ito ay magandang paraan para iwakas ang kwentong ito.

Maganda ang pagsulat ni Yapan ng nobelang ito. Masasabi nga nating walang katotohanan o tunay na basehan ang nobelang ito. Ito ay likhang isip lamang ngunit hindi natin maitatanggi na ito ay naghahatid ng mga leksyon para sa atin at ang ibang mga tauhan ay nagtatayong huwaran at patnubay para sa mambabasa. Kahanga-hanga talaga ang panulat ni Yapan.

- Jouela Tomas

Huli Na

Paano ba gumagawa ng isang alamat? Malamang natalakay na ito sa isang bahagi ng klaseng Filipino, ngunit baka kailangan ko lamang sabihin muli. (Biglang napunta muli sa aking isipan dahil sa kawakasan ng libro.) Kailangan bang matanda at ubanin ka na upang magsulat ng isang alamat (marahil tulad ni Esteban)? Kailangan ba ng buhay na puno ng pighati at puno ng kababalaghan ang buhay para makasulat ng isang alamat? At kung magsulat man ng alamat, sa pagtatapos isipin at isulat ito, masasabi ba talagang huli na ito?

Sa kabanatang Ang Alamat ng Lilang Takay, maaaring sagutin ang mga tanong na ito. Sa kabanatang ito, makikita ang kuwento, ang isang alamat, tungkol kay Kanaway at Takay. Makikita na ang mga pangyayaring pag-ibig nina Kanaway at Takay ay maaaring isang dramatisasyon ng totoong pag-ibig na nangyayari sa ating buhay. Minsan nga, kailangan ng pighati at ng kababalaghan hindi lamang para magsulat ng isang alamat, ngunit para magsulat ng isang may kuwentang alamat (tulad ng isinulat sa kabanatang ito). Sa akin, parang isang traehdya ang nangyari sa dalawa - kung tila naman naging isang bato ang aking iniibig! Ngunit nang matapos isulat at ibuhos ang sarili sa isang kuwento, hindi lamang ito basta-bastang natatapos. Ito'y dumadagdag, yumayaman at lumalago. Nagiging parang kuwento na rin para sa ibang kuwento ang kuwento natin. At dumadagdag, yumayaman at lumalago ang kuwento natin, hindi kailanman hihinto!

Sa huling kabanata, Mga Pag-Uwi, maaaring mahinuha sa pamagat pa lamang ang isang pag-uwi o pamamaalam na gagawin ng persona sa lahat. Ibinuhos na niya ang kuwento ng kanyang buong buhay. Sa Ingles, may closure o pagwawakas na ang mga ito sa kanyang buhay. At maaaring tingnan na ito'y para sa ikabubuti na ni Esteban. Lilisanin na niya ang kuwarto at maaaring simbolo ito ng paglisan sa mga karahasan at kahirapang nangyari sa kanya. Matapos ng lahat, nagiging introspective o paloob ang pag-iisip ni Esteban sa kanyang sinulat. Muli, sa ating buhay, tila ganito ang nagyayari. Hinding hindi maiiwasan ang kahirapan sa ating buhay. Malamang kailangan nating harapin ang paghihirap na ito. Baka pagkatapos mismo ng hirap, kaya na nating harapin ito. Ngunit, maaari ring tulad ni Esteban, taon pa ang lilipas bago kayang harapin ang kahirapan ng buhay.

Ngunit mula simula hanggang pagtatapos ng kuwento, kahit na kailangang magsulat ng blog at ng reaksyon ukol sa nangyayari sa binabasa, kahit hindi man kailangang magsulat, ako mismo ay napaiisip at nagkakaroon ng sariling repleksyon. Ang buhay ay puno ng kuwentong maliliit. Maaaring kuwento ito tungkol sa atin sa ating pang-araw-araw na buhay. Maaari ring kuwento naman ito ng mga taong nahahalubilo natin at ang kanilang kuwento ay nagtatagni-tagni sa tela ng ating buhay. Anuman ito, kailangan lamang pag-isipan ito at bigyang halaga. Minsan, ang mga totoong mahalaga at hindi makakalimutan sa buhay ay lumalabo dahil sa kulang ng pag-iisip na magbubunga sa hindi pag-alala ng mga ito.

At isa pang natutunan ko? Parang hindi kailanman masasabi ang, "Huli na." Kahit ang kuwento ay tutuloy at tutuloy. Ang buong mundo ay puno ng napakaraming tao at karanasan at ang kuwento ng mga taong ito at ng kasaysayan ay hindi matatapos kahit maglaho ang aking buhay. Kahit sa buhay ko ngayon, baka imposible sabihin ang dalawang salitang iyon. Oo, tapos na ang librong ito, ngunit ang mga repleksyon at pangyayari ay hindi lamang basta-bastang mawawala sa akin. Tulad ng mga pangyayari sa tela ng aking buhay, ito'y mananatiling buhay, maghinintay hablutin muli at gamitin para dumagdag, yumaman at lumago ang buhay.

-Armando T. Miclat III

Ang 'Di Nagwawakas na Wakas

Ito ang wakas na hindi magwawakas. Ito ang kwentong walang katapusan. Sapagkat ang mga alamat ay magluluwal ng mga bagong alamat at ang mga kwento ay hindi matutuldukan dahil hindi kailanman mabibigyang linaw ang lahat.

Sa kabanatang Ang Alamat ng Lilang Takay, ipinakita kung paano nagbunga ng iba’t ibang kwento ang kwento tungkol sa babaeng naaaninag ng mga taga-bayan sa bundok. Nagbunga ito ng kwento nina Kanaway at Takay at ang kanilang ipinagbabawal na pagmamahalan. Ang iniisip ng mga karaniwang mambabasa matatapos na ang kanilang kwento nang maging bato si Kanaway ngunit hindi nagkamali sila. Itinangis pa ni Takay ang pagkamatay ni Kanaway at sa kaniyang matinding kalungkutan, nagmistulang isang lilang halaman siyang lumulutang-lutang sa isang lawa. Dito natin makikita kung paano nagkaroon pa ng bagong alamat ang isa nang alamat. Makikita rin natin dito na hindi nagtatapos ang daloy ng panahon, na hanggang may mga utak na kumakalam at naghahanap ng mga kasagutan, hindi kailanman matatapos ang isang kwento.

Sa huling kabanata naman, ibinunyag na ni Esteban ang mga lihim at mga kasagutan sa mga nangyari sa buong akda. Sa huling kabanata, inilalagom na ni Esteban ang buong akda. Ipinapalinawag niya ang kahalagahan ng hindi pagkakaroon ng kaalaman sa lahat ng bagay, ng pagkakaroon ng mulat na mulat na mga mata’t isipan. Kung alam na ng isang tao ang lahat, wala nang saysay pa na maipagpatuloy ang buhay. Ang kwento tulad ng buhay ay napapatakbo ng pagtutuklas at paghahanap kung wala nang natitirang matutuklasan, hindi na kailangan pang mabuhay.

Bilang paglalagom, naging mahalaga para sa akin ang dalawang huling kabanatang ito dahil sinasagot nito ang isa sa mga malalaking katanungan ukol sa buhay. Bakit nga ba tayo nabubuhay?

- Miguel Enrico C. Paala


Sir, akin po yung blog last week na walang pangalan. Yung pamagat po ay Mga mukha ng Katapangan. Ngayon ko lang po napansin na hindi ko nalagyan ng pangalan. Salamat po sa pag-uunawa. :)